توصیه‌های اخلاقی امام صادق علیه السلام

وعنه رفعه قال: قال أبو عبد الله عليه السلام لرجل: اجعل قلبك قرينا برا، وولدا واصلا، واجعل علمك والدا تتبعه، واجعل نفسك عدوا تجاهده، واجعل مالك عارية تردها. محمد بن علي بن الحسين بإسناده، عن مسكان، عن عبد الله بن أبي يعفور، عن الصادق عليه السلام نحوه.

امام صادق علیه السلام به مردی فرمودند: قلب خود را قرین و همراه نیکو و فرزند شایسته‌ای برای خود قرار ده، دانش خود را برای خودت پدری قرار ده که از آن پیروی کنی، و نفس خود را برای دشمن قرار ده که با آن مبارزه کنی، و مال خویش را عاریتی قرار ده که آن را برگردانی.

جهاد با نفس، تألیف شیخ حر عاملی رحمه الله، ترجمه حمید صالح ابو القاسمی، صفحه ۱۱-۱۲

بیست حدیث کوتاه و جملات قصار از امیر المومنین علیه السلام در کتاب غرر الحکم تالیف مرحوم عبد الواحد آمدی (۱۳)

بیست حدیث کوتاه و جملات قصار از امیر المومنین علیه السلام در کتاب غرر الحکم تالیف مرحوم عبد الواحد آمدی (۱۳)

(٢٤١) الفُرْصَةُ غُنْمٌ

دریافت وقت، غنیمت است.

(٢٤٢) المَعْرُوفُ فَضْلٌ

نیکوکاری، برتری است.

(٢٤٣) الكَرَمُ نُبْلٌ

احسان، بزرگواری است.

(٢٤٤) الغَفْلَةُ ضَلٰالَةٌ

ناآگاهی، گمراهی است.

(٢٤٥) الغِرَّةُ جَهٰالَةٌ

فریب خوردن، نادانی است.

(٢٤٦) الْأَمَلُ خَوّانٌ

امید (به دیگران) خیانت کننده است.

(٢٤٧) الجٰاهلُ حَيْرانٌ

نادان، سرگردان است.

(٢٤٨) الْأَمَلُ يَخْدَعُ

آرزو فریبنده است.

(٢٤٩) البَغْيُ يَصْرَعُ

سرکشی، به خاک افكند.

(٢٥٠) الدُّنْيٰا خُسْرٰانٌ

دنیا زیان آور است.

(٢٥١) الجَوْرُ تَبِعٰاتٌ

ستم، نتیجه کردارها است.

(٢٥٢) اللَّذٰاتُ آفٰاتٌ

هوسرانی‌ها آفت‌اند.

(٢٥٣) العِلْمُ مَجَلَّةٌ

دانش، سرافرازی است.

(٢٥٤) الجَهْلُ مَضَلَّةٌ

نادانی، گمراهی است.

(٢٥٥) الشَّرَهُ مَذَلَّةٌ

آزمندی خواری است.

(٢٥٦) العَقْلُ شِفٰآءٌ

خرد،  شفابخش است.

(٢٥٧) الحُمْقُ شَقٰآءٌ

ابلهی، بدبختی است.

(٢٥٨) الصَدَقَةُ كَنْزٌ

صدقه دادن گنج است.

(٢٥٩) الإِخْلٰاصُ فَوْزٌ

اخلاص، پیروزی است.

(٢٦٠) البَرِئُ جَرِئٌ

بی‌گناه، بی‌باک است.

شرایط دوستی

امام صادق علیه السلام فرمودند:

الصَّدَاقَةُ مَحدُودَةٌ ، فَمَنْ لَمْ تَكُنْ فِيهِ تِلْكَ الْحدُودُ فَلَا تَنْسُبْهُ إِلَى كَمَالِ الصَّدَاقَةِ ، وَ مَنْ لَمْ يَكُنْ فِيهِ شَيْ‏ءٌ مِنْ تِلْكَ الْحُدُودِ فَلَا تَنْسُبْهُ إِلَى شَيْ‏ءٍ مِنَ الصَّدَاقَةِ . أَوَّلُهَا أَنْ يَكُونَ سَرِيرَتُهُ وَ عَلَانِيَتُهُ لَكَ وَاحِدَةً . وَ الثَّانِيَةُ أَنْ يَرَى زَيْنَكَ زَيْنَهُ وَ شَيْنَكَ شَيْنَهُ . وَ الثَّالِثَةُ أَنْ لَا يُغَيِّرَهُ مَالٌ وَ لَا وِلَايَةٌ . وَ الرَّابِعَةُ أَنْ لَا يَمْنَعَكَ شَيْئاً مِمَّا تَصِلُ إِلَيْهِ مَقْدُرَتُهُ . وَ الْخَامِسَةُ أَنْ لَا يُسْلِمَكَ عِنْدَ النَّكَبَاتِ .

دوستی شرایطی دارد که هر کس آن‌ها را رعایت نکند ، او را دوست کامل ندان ، و کسی که هیچکدام از این شرایط را نداشته باشد ، چیزی از دوستی نمی‌داند . اولین شرط این است که آشکار و نهانش برای تو یکی باشد . دوم  اینکه زینت تو را زینت خود و زشتی تو را زشتی خود بداند . سوم اینکه ثروت و مقام رابطه دوستی او را تغییر ندهد . چهارم اینکه آن چیزی را که توانایی آن را دارد از تو دریغ نکند . پنجم اینکه تو را در سختی‌ها و مشکلات رها نسازد .

الخصال، تألیف شیخ صدوق رحمه الله، جلد ۱، صفحه ۲۷۷

سه خصیصه نیکو

حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:

ثَلَاثٌ مَنْ لَقِيَ اللَّهَ بِهِنَّ دَخَلَ الْجَنَّةَ مِنْ أَيِّ بَابٍ شَاءَ مَنْ حَسُنَ خُلُقُهُ وَ خَشِيَ اللَّهَ فِي الْمَغِيبِ وَ الْمَحْضَرِ وَ تَرَكَ الْمِرَاءَ وَ إِنْ كَانَ مُحِقّاً.

سه چیز است که هر کس با آن‌ها خدای عز و جل را دیدار کند، از هر دری که بخواهد وارد بهشت می‌شود:

۱) کسی که اخلاقش را نیکو سازد.

۲) کسی در آشکار و پنهان از خدا بترسد.

۲) کسی که بحث و جدل را رها کند اگر چه حق با او باشد.

وسائل الشیعة، تألیف شیخ حر عاملی رحمه الله، جلد ۱۲، صفحه ۲۳۶

اکمال ایمان

محمد بن الحسن، عن محمد بن الحسن الصفار، عن أحمد بن محمد، ومحمد بن عبد الحميد، عن أحمد بن محمد بن أبي نصر، عن أبي الحسن الرضا عليه السلام قال: قال أبو جعفر عليه السلام: لا يستكمل عبد الإيمان حتى يعرف أنه يجري لآخرهم ما جرى لأولهم، وهم في الحجة والطاعة والحلال والحرام سواء ولمحمد وأمير المؤمنين فضلهما.

شیخ مفید رضوان الله علیه روایت کرده است که محمد بن الحسن با سندش از حضرت رضا علیه السلام نقل کرده است که فرمودند: امام باقر فرمودند: هیچ بنده‌ای، ایمانش را کامل نمی‌کند تا اینکه بداند آنچه برای اولین ایشان - ائمه - جاری شد برای آخرین ایشان نیز جاری می‌شود و ایشان در حجت بودن و فرمانبرداری و بیان حلال و حرام مساوی هستند و البته که برای حضرت محمد صلی الله علیه و آله و امیر المومنین علیه السلام برتری و فضل خاص خودشان است.

الاختصاص، تالیف شیخ مفید، ترجمه امیر خانبلوکی، صفحه ۵۰-۵۱