اشعار امیر المومنین علیه السلام بر سر آرامگاه حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها

قطب الدین کیدری رضوان الله علیه روایت کرده است که حضرت امیر المومنین علیه السلام بر سر آرامگاه همسرش حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها چنین سرودند:

كُنَّا كَزَوْجِ حَمَامَةٍ فِي أَيْكَةٍ
مُتَمَتِّعِينَ بِصِحَّةٍ وَ شَبَابٍ‌
دَخَلَ الزَّمَانُ بِنَا وَ فَرَّقَ بَيْنَنَا
إِنَّ الزَّمَانَ مُفَرِّقُ الْأَحْبَابِ‌
مَا لِي وَقَفْتُ عَلَى الْقُبُورِ مُسَلِّماً
قَبْرَ الْحَبِيبِ فَلَمْ يَرُدَّ جَوَابِي‌
أَ حَبِيبُ مَا لَكَ لَا تَرُدُّ جَوَابَنَا
أَ نَسِيتَ بَعْدِي خُلَّةَ الْأَحْبَابِ‌

دو کبوتر جوان بودیم بر بالای درختی، برخوردار از صحت و سلامت و جوانی.
آه! روزگار بین ما جدایی انداخت، راستی که روزگار عشاق و عزیزان را از یکدیگر جدا می‌کند.
چرا در قبرستان ایستاده‌ام و بر قبر حبیبم سلام می‌کنم و او پاسخ سلام مرا نمی‌دهد.
تو را چه می‌شود ای محبوب من که جواب سلامم را نمی‌دهی، مگر عشق سوزان قلبم را ای محبوبم از یاد برده‌ای؟

سپس ندایی از غیب (حضرت زهرا سلام الله علیها) چنین سرودند:

قَالَ الْحَبِيبُ وَ كَيْفَ لِي بِجَوَابِكُمْ‌
وَ أَنَا رَهِينُ جَنَادِلٍ وَ تُرَابٍ‌
أَكَلَ التُّرَابُ مَحَاسِنِي فَنَسِيتُكُمْ‌
وَ حُجِبْتُ عَنْ أَهْلِي وَ عَنْ أَتْرَابِي‌
فَعَلَيْكُمُ مِنَّا السَّلَامُ تَقَطَّعَتْ‌
عَنِّي وَ عَنْكُمْ خُلَّةُ الْأَحْبَابِ‌

محبوب می‌گوید: [علی جان] چگونه جواب سلامت را بدهم که من در رهن خاک قبرم هستم.
زیبایی‌های مرا خاک دربرگرفته، لذا فراموشت کردم و با همنشین‌ها و بستگان قطع ارتباط کردم.
از من بر شما سلام و درود باد و بدان که اکنون پیوند ما و شما گسسته است.

سپس امیر المومنین علیه السلام سرودند:

حَبِيبٌ لَيْسَ يَعْدِلُهُ حَبِيبُ‌
وَ مَا لِسِوَاهُ فِي قَلْبِي نَصِيبٌ‌
حَبِيبٌ غَابَ عَنْ عَيْنِي وَ جِسْمِي‌
وَ عَنْ قَلْبِي حَبِيبِي لَا يَغِيبُ‌

محبوبى كه حبيب ديگرى نمى‌تواند جاى او را بگيرد و همسنگ او در عشق و براى غير او در قلب من عشق و مهری نيست، از دستم رفت.
محبوبى كه از چشم و جسم من پنهان گرديده، اما از جان و دلم هرگز نخواهد رفت.

شَيْئَانِ لَوْ بَكَتِ الدِّمَاءُ عَلَيْهِمَا
عَيْنَايَ حَتَّى تُؤْذِنَا بِذَهَابٍ‌
لَمْ يَبْلُغَا الْمِعْشَارَ مِنْ حَقَّيْهِمَا
فَقْدُ الشَّبَابِ وَ فُرْقَةُ الْأَحْبَابِ‌

دو چیز است که اگر چشمان آدم آنقدر اشک بریزد تا نابود و سفید شوند،
یک دهم حق آن دو نعمت ادا نشده است، یکی از دست رفتن جوانی و دیگری جدایی از محبوب.

انوار العقول من اشعار وصی الرسول (دیوان امام علی علیه السلام)، گردآوری‌شده توسط قطب الدین کیدری، صفحه ۱۲۲-۱۲۴، چاپ دار المحجة البیضاء

چه سخت است...

ثقة الاسلام کلینی قدس سره روایت کرده است:

۲۷۳- عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‌ مَا أَشَدَّ حُزْنَ النِّسَاءِ وَ أَبْعَدَ فِرَاقَ الْمَوْتِ‌ وَ أَشَدُّ مِنْ ذَلِكَ كُلِّهِ فَقْرٌ يَتَمَلَّقُ صَاحِبُهُ ثُمَّ لَا يُعْطَى شَيْئاً.

سکونی از امام صادق علیه السلام نقل کرده است که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: «چه سخت است غم و اندوه زنان و چه دور است جدایی و فراق مرگ، و سخت‌تر از همه این‌ها، تهیدستی و کم‌توشگی است که صاحبش هم چاپلوسی کند، بی‌آنکه چیزی به او دهند.»

الکافی، تالیف ثقة الاسلام کلینی، جلد ۸، صفحه ۲۲۰، حدیث ۲۷۳، چاپ دار الکتب الاسلامیة

بهشت کافی، تالیف ثقة الاسلام کلینی، ترجمه فارسی از حمیدرضا آژیر، صفحه ۲۶۳، حدیث ۲۷۳، چاپ انتشارات سرور

منع از جدال

مرحوم حسن بن فضل طبرسی روایت کرده است:

عن أبي عبد الله عليه السلام قال: لاتمار فيذهب بهاؤك، لاتمارين حليما ولاسفيها، فإن الحليم يغلبك والسفيه يرديك.

امام صادق علیه السلام فرمودند: «جدال نکن که آبرویت می‌رود، همچنین با مردم بردبار و نیز با مردم نادان مجادله نکنید، زیرا شخص بردبار بر تو پیروز می‌شود و نادان تو را خوار می‌سازد».

مشکاة الانوار فی غرر الاخبار، تالیف حسن بن فضل بن حسن طبرسی، ترجمه فارسی از مهدی هوشمند و عبد الله محمدی، صفحه ۶۸۰-۶۸۱، حدیث ۱۸۶۰، چاپ دار الثقلین

نه چیز زشت که از نه کس زشت‌تر است

قاضی نعمان مغربی روایت کرده است:

وَ عَنْ عَلِيٍّ ص أَنَّهُ قَالَ: تِسْعَةُ أَشْيَاءَ قَبِيحَةٌ وَ هِيَ مِنْ تِسْعَةِ أَنْفُسٍ أَقْبَحُ مِنْهَا مِنْ غَيْرِهِمْ ضِيقُ الذَّرْعِ مِنَ الْمُلُوكِ وَ الْبُخْلُ مِنَ الْأَغْنِيَاءِ وَ سُرْعَةُ الْغَضَبِ مِنَ الْعُلَمَاءِ وَ الصِّبَا مِنَ الْكُهُولِ وَ الْقَطِيعَةُ مِنَ الرُّءُوسِ وَ الْكَذِبُ مِنَ الْقُضَاةِ وَ الزَّمَانَةُ مِنَ الْأَطِبَّاءِ وَ الْبَذَاءُ مِنَ النِّسَاءِ وَ الطَّيْشُ‌ مِنْ ذَوِي السُّلْطَانِ.

نه چیز زشت است، اما از نه گروه زشت‌تر:
۱- درماندگی و ناتوانی از دولتمردان؛
۲- بخل از ثروتمندان؛
۳- زودخشمی از علما؛
۴- حرکات بچگانه از میانسالان؛
۵- جدایی حاکمان از مردم؛
۶- دروغ از قاضیان؛
۷- بیماری کهنه از پزشکان (طول کشیدن بیماری بیمار و عدم درمان موثر توسط پزشک)؛
۸- بدزبانی از زنان؛
۹- و سخت‌گیری و ستمگری از طرف سلطان.

دعائم الاسلام، تالیف قاضی نعمان مغربی، جلد ۱، صفحه ۸۳، چاپ موسسه آل البیت علیهم السلام

مرده حقیقی...

قطب الدین کیدری رضوان الله علیه روایت کرده است که حضرت امیر المومنین علیه السلام در دیوان اشعار خود چنین سرودند:

ليس من مات فاستراح بميت
إنّما الميت ميت الأحياء

مرده آن نیست که جان داده و در خاک آرمیده، بلکه مرده آن است که در ظاهر زنده است، اما اثری از زندگی در وی باقی نمانده...

دیوان اشعار امام علی علیه السلام، گردآوری توسط قطب الدین کیدری، صفحه ۴۲، چاپ انتشارات اسوه