تقویم شیعه
سوم جمادی الثانی
شهادت حضرت زهرا (علیها السلام)
امام موسی کاظم علیه السلام می‌فرماید: ان فاطمه صدیقه شهیده: همانا فاطمه علیها السلام راستگو و شهیده است.
در این روز در سال ۱۱ هجری قمری در روز سه شنبه شهادت حضرت بتول عذراء مظلومه‌ی مضروبه حضرت سیدة النساء فاطمه زهرا علیها السلام به وقوع پیوسته است. بعد از شهادت و دفن پیامبر صلی الله علیه و آله سه بار به منزل امیر المومنین و حضرت فاطمه زهرا علیهما السلام هجوم آورده، و در هر بار به طریقی جسارت به اهل بیت علیهم السلام کردند. در یکی از این دفعات، که در منزل آن حضرت را آتش زدند و به زور وارد منزل شدند، حضرت صدیقه علیها السلام پشت در بودند. با اینکه می‌دانستد آن حضرت پشت در است، با لگد و فشار در را باز کردند، و میخ در سینه‌ی آن مخدره را آزرد و محسن علیه السلام سقط شد و پهلوی آن حضرت بیهوش روی زمین قرار گرفت، و حضرت مولی الموحدین علیه السلام را با سر و پای برهنه و دست بسته به طرف مسجد بردند. وقتی حضرت زهرا علیها السلام به هوش آمدند به دنبال امیر المومنین علیه السلام رفتند، و از بردن آن حضرت به مسجد مانع شدند. داخل کوچه جلو چشم همسرش اسد الله الغالب امیر المومنین علی بن ابی طالب علیهم السلام، با تازیانه و غلاف شمشیر بر بدن حضرت صدیقه شهیده علیها السلام زدند که طبق بعضی روایات از بازوی آن حضرت خون جاری شد و باز بیهوش روی زمین قرار گرفتند.
روزهای حزن حضرت فاطمه علیها السلام
بعد از این وقایع و فجایع آن حضرت بعضی روزها با دلی شکسته و محزون کنار قبور شهدای احد می رفت و می‌گریست، و مرگ خود را از خداوند طلب می‌کرد، تا اینکه آهسته آهسته درد و جراحت‌های بدن بیشتر شد، و از آن به بعد نزدیک مدینه زیر درختی می‌نشست و گریه و ناله می‌کرد. منافقین آن درخت را هم بریدند. بعد از آن امیر المومنین علیه السلام در آنجا سایبانی ساختند که مشهور به بیت الاحزان شد. روز به روز بر شدت بیماری بی بی افزوده می‌شد. سینه شکسته و مجروح، بازوی ورم کرده، صورت نیلی، محسن سقط شده، غم پیامبر صلی الله علیه و آله، مظلومیت امیر المومنین علیه السلام، کار را به جایی رساند که آن حضرت در بستر بیماری افتاد، و وصیت‌های خویش را به امیر المومنین علیه السلام فرمود: شبانه مرا از زیر پیراهن غسل بده و کفن کن و دفن نما. قبرم مخفی باشد و ابوبکر و عمر در تشییع و نماز من حاضر نشوند.
مدینه در شهادت حضرت فاطمه علیها السلام
روز شهادت آن حضرت، مدینه مثل روز شهادت خاتم الانبیاء صلی الله علیه و آله شده بود. کوچک و بزرگ از زن و مرد، نالان و گریان بودند. بدن مطهر آن حضرت شبانه غسل داده شد و هنگام غسل، امیر المومنین و حسنین و زینبین علیهم السلام و فضه خادمه و اماء بنت عمیس حاضر بودند. سپس عده‌ای از گل‌های سر سبد اصحاب امیر المومنین علیه السلام: سلمان، ابی ذر، مقداد، عمار و... حاضر شدند و بدن را دفن کردند. در بقیع، چهل صورت قبر ترتیب دادند و بر آنها مقداری آب ریختند. فردای آن روز منافقین قصد نبش قبر را نمودند، ولی امیر المومنین (علیه السلام) اجازه نفرمودند. احتمالات در محل دفن آن حضرت متعدد است، ولی زیارت آن حضرت در مسجد النبی صلی الله علیه و آله، حجره خود آن حضرت - که در زمان ما جزء صحن مسجد است - بین محراب و منبر، و در بقیع وارد شده است.
مدت عمر آن مخدره مظلومه ۱۸ سال و ۶۰ روز یا ۹۰ روز است. سال شهادت یازدهم هجری است.
اقوال در شهادت حضرت زهرا علیها السلام
اقوال در شهادت حضرت زهرا (علیها السلام) چنین است:
۱- چهل روز بعد از شهادت پیامبر صلی الله علیه و آله (ربیع الثانی).
۲- چهل و پنج روز (سیزدهم ربیع الثانی).
۳- شصت روز بعد از شهادت پیامبر صلی الله علیه و آله.
۴- هفتاد و دو روز بعد از شهادت پیامبر صلی الله علیه و آله.
۵- هفتاد و پن روز بعد از شهادت پیامبر صلی الله علیه و آله.
۶- نود روز بعد از شهادت پیامبر صلی الله علیه و آله.
۷- نود و پنج روز بعد از شهادت پیامبر صلی الله علیه و آله (سوم جمادی الآخر).
۸- صد روز بعد از شهادت پیامبر صلی الله علیه و آله (هشتم جمادی الآخر).
۹- صد و دوازده روز بعد از شهادت پیامبر صلی الله علیه و آله (۲۰ جمادی الآخر).
۱۱- ۴ ماه بعد از شهادت پیامبر صلی الله علیه و آله.
۱۱- روز ۲۱ رجب.
۱۲- روز ۲۵ رجب.
۱۳- سوم ماه رمضان.
۱۴- ۸ ماه بعد از شهادت پیامبر صلی الله علیه و آله
علامه مجلسی در ذیل فرمایش امام کاظم علیه السلام مینویسد: این روایت دلالت بر شهیده بودن فاطمه زهرا علیها السلام می‌کند؛ که البته از متواترات است. سبب آن این بود که آنها بعد از غصب خلافت و بیعت اکثر مردم سراغ امیر المومنین علیه السلام فرستاندند تا بیعت کند ولی آن حضرت نپذیرفت. عمر آتشی آورد تا خانه را با اهل بیت علیهم السلام بسوزاند؛ و خواستند داخل خانه شوند ولی فاطمه زهرا علیها السلام ممانعت کرد. او درب را به پهلوی فاطمه علیها السلام زد که پهلو شکست و جنینی که پیامبر صلی الله علیه و آله او را محسن نامیده بود سقط گردید. پس از آن مریضی فاطمه علیها السلام شروع شد و در همان مرض از دنیا رفت ... .
در باره شهادت حضرت زهرا علیها السلام جا دارد مروری بر منابع مربوط به آن داشته باشیم.
درباره آتش زدن در خانه به این مدارک مراجعه کنید:
عوالم العلوم: جلد ۱۱ صفحه ۴۰۰، ۴۰۴، ۴۴۱، ۳۴۳. مؤتمر علماء بغداد: صفحه ۱۳۵-۱۳۷. اثبات الوصیة: صفحه ۱۴۳. الغدیر: جلد ۶ صفحه ۳۹۱. ارشاد القلوب دیلمی به نقل بحار الانوار. کشف المراد: صفحه ۴۰۲-۴۰۳. نوائب الدهور: ص ۱۹۲. حلیة الابرار: جلد ۲ صفحه ۶۵۲.
در باره اینکه چگونه پهلوی آن حضرت را شکستند، به این مدارک مراجعه کنید:
فرائد السمطین: جلد ۲ صفحه ۳۴-۳۵. امالی صدوق: ص ۹۹-۱۰۱. اثبات الهداه: جلد ۱ صفحه ۲۸۰-۲۸۱. البلد الامین: ص ۵۵۱-۵۵۲. طریق الارشاد: صفحه ۴۶۵. اقبال الاعمال: صفحه ۶۲۵. بحار الانوار: جلد ۹۷ صفحه ۲۰۰، جلد ۲۸ صفحه ۲۶۸-۲۷۰. عوالم: جلد ۱۱ صفحه ۴۰۰-۴۰۴.
در باره اینکه حضرت صدیقه علیها السلام را کتک زدند، به این کتب مراجعه کنید:
اثبات الهداة: جلد ۱ صفحه ۲۸۰-۲۸۱. ارشاد القلوب دیلمی: صفحه ۲۹۵. المحتضر: صفحه ۱۰۹. امالی صدوق: صفحه ۹۹، ۱۰۱، ۱۱۸، مناقب ابن شهر آشوب: جلد ۲ صفحه ۲۰۹. تفسیر برهان جلد ۲ صفحه ۳۴۳. حلیة الابرار: جلد ۲ صفحه ۶۵۲. الخطط للمقریزی: جلد ۲ صفحه ۳۴۶. سیرة الائمة الاثنی عشر: جلد ۱ صفحه ۱۳۲. اعلام النساء: جلد ۴ صفحه ۱۲۴. فرائد السمطین: جلد ۲ صفحه ۳۴-۳۵. کتاب سلیم بن قیس: جلد ۲ صفحه ۵۸۵، ۵۸۶، ۵۸۷، ۶۷۴، ۶۷۵، ۹۰۷. بحار الانوار: جلد ۲۸ صفحه ۲۹۷، ۲۹۹. احتجاج: جلد ۱ صفحه ۲۱۰، ۲۱۶.
در باره سیلی و کبودی چشم آن حضرت، به این کتب مراجعه کنید:
سیرة الائمة الاثنی عشر: جلد ۱ صفحه ۱۳۲. مأساة الزهراء: جلد ۱ صفحه ۱۶۴-۱۹۳. الاسرار الفاطمیة: صفحه ۱۳۵.
در باره علت شهادت محسن علیه السلام به این کتب مراجعه کنید:
اثبات الوصیة: صفحه ۱۴۳. الوافی بالوفیات: جلد ۶ صفحه ۱۷. تراجم اعلام النساء: جلد ۲ صفحه ۳۱۷. فرائد السمطین: جلد ۲ صفحه ۳۴-۳۵. امالی صدوق: ص ۹۹-۱۰۱. بشاره المصطفی: صفحه ۱۹۷-۲۰۰.
در باره اینکه آن حضرت شهیده شدند و به مرگ طبیعی از دنیا نرفتند، فرمایش امام کاظم علیه السلام کافی است که می‌فرمایند: انها صدیقه شهیده... همانا فاطمه علیها السلام راستگو و شهیده است. به مدارک زیر نیز مراجعه کنید:
المزار شیخ مفید: صفحه ۱۵۶. مقنعة شیخ مفید: صفحه ۴۵۹. البلد الامین: صفحه ۱۹۸-۲۷۸. بحار الانوار: جلد ۲۵ صفحه ۳۷۳، جلد ۲۷ صفحه ۲۶۱، ۲۶۸، ۱۷۰، جلد ۲۹ صفحه ۱۹۲، جلد ۴۳ صفحه ۱۷۰، ۱۹۷، ۲۰۰، جلد ۵۳ صفحه ۲۳، جلد ۹۷ صفحه ۱۹۷. مصباح الزائر: صفحه ۲۵-۲۶. مصباح المتهجد: صفحه ۶۵۴. من لا یحضره الفقیه: جلد ۲ صفحه ۵۷۴. تهذیب الاحکام طوسی: جلد ۶ صفحه ۱۰. الوافی: جلد ۱۴ صفحه ۱۳۷۰-۱۳۷۱. جامع احادیث الشیعة: جلد ۱۲ صفحه ۲۶۴. القاب الرسول و عترته علیهم السلام: صفحه ۳۹-۴۳.
پس در این روز شیعیان باید به عزاداری آن حضرت قیام نمایند و آن مظلومه را زیارت کنند و ظالمان و غاصبان حق او را نفرین نمایند.
تقویم شیعه، نوشته استاد حجت الاسلام عبد الحسین بندانی، صفحه ۱۶۱-۱۶۹
