حدیث، شعر و فضائل اهل بیت علیهم السلام

حدیث شریف حقیقت

مرحوم علامه حلی روایت کرده است:

«و فی کلام أمیرالمؤمنین علیه السلام فی حدیث کمیل‏ حیث سأله عن الحقیقة، فقال: ما لَک و الحقیقة؟ فقال: أَوَ لستُ صاحبَ سرّک. قال علیه السلام: بلى و لکن یرشّح‏ علیک ما یطفح منّی. فقال کمیل: أو مثلک یخیب سائلًا. فقال أمیر المؤمنین علیه السلام: الحقیقة کشف سبحات الجلال من غیر إشارة. فقال: زدنی فیه بیاناً. فقال علیه السلام: محو الموهوم مع صحو المعلوم. فقال: زدنی بیاناً. فقال علیه السلام: هتک الستر لغلبة السرّ. فقال: زدنی بیاناً. فقال علیه السلام: جذب الأحدیة لصفة التوحید. فقال: زدنى بیاناً. فقال علیه السلام: نور یشرق من صبح الأزل، فیلوح على هیاکل التوحید آثاره. فقال: زدنی بیاناً. فقال علیه السلام: أطف السراج، فقد طلع الصبح».

کمیل به حضرت امیر المومنین علیه السلام عرض کرد: یا امیر المومنین، حقیقت چیست؟ آن حضرت فرمودند: تو و دریافت این حقیقت؟ کمیل عرض کرد: آیا من صاحب سر شما نیستم؟ آن حضرت فرمودند: آرى صاحب‏ سر من‏ هستى، اما آنچه از دیگ سینه من به جوش می‌آید و سرریز می‌کند، بر تو می‌ریزد و از آن بهره می‌بری. کمیل عرض کرد: آیا شخصی [کریم و مهربان] مثل تو، سائل را نومید و محروم می‌گرداند؟ آن حضرت فرمودند: حقیقت، پرده‌برداشتن از انوار جلال سبحان الهی بدون اشاره شدن به اوست. کمیل گفت: روشن‏‌تر از این بیان فرمایید. آن حضرت فرمودند: زایل کردن موهوم (ساخته‌های ذهن) است با آشکار شدن معلوم (دانسته‌ها). پس کمیل عرض کرد: توضیحى بر آن بیفزایید. امیر المومنین علیه السلام فرمودند: پاره کردن حجاب مستور است با غلبه اسرار. کمیل عرض کرد: توضیحى زیاده از آن کنید. مولا علی علیه السلام فرمودند: کشش ذات احدیت است برای صفت توحيد. آنگاه کمیل التماس کرد: روشن‌تر از این بیان فرمایید. آن حضرت فرمودند: نوری است که از صبح ازل اشراق و تلالو نموده و آنگاه آثارش بر هیاکل (مظاهر) توحید درخشش نماید. کمیل گفت: باز هم بیشتر توضیح فرمایید. آنگاه حضرت امیر المومنین علیه السلام فرمود: «چراغ را خاموش کن که صبح طلوع نمود»!

میراث حدیث شیعه، به کوشش مهدی مهریزی و علی صدرایی خویی، جلد ۳، شرح حدیث حقیقت، تالیف علامه حلی، صفحه ۱۸۸-۱۸۸، چاپ دار الحدیث

الکشکول، تالیف شیخ بهایی، جلد ۳، صفحه ۹۳-۹۴، چاپ موسسه الاعلمی للمطبوعات

روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، تالیف علامه محمد تقی مجلسی، جلد ۲، صفحه ۸۱، چاپ موسسه فرهنگی اسلامی کوشانپور

الکلمات المکنونة، تالیف فیض کاشانی، صفحه ۵۹-۶۰، چاپ انتشارات مدرسه عالی مطهری (سپهسالار)

نور البراهین، تالیف سید نعمت الله جزایری، جلد ۱، صفحه ۲۲۱-۲۲۲، چاپ موسسه النشر الاسلامی

روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، تالیف محمد باقر موسوی خوانساری، جلد ۶، صفحه ۶۲، چاپ انتشارات اسماعیلیان (به نقل از رجال نیشابوری)

مجالس المومنین، تالیف قاضی نور الله شوشتری، جلد ۲، صفحه ۱۱، چاپ کتابفروشی اسلامیه

جامع الاسرار و منبع الانوار، تالیف سید حیدر آملی، صفحه ۱۷۰، چاپ مركز انتشارات علمى و فرهنگى

منهج الصادقین فی الزام المخالفین، تالیف ملا فتح الله کاشانی، جلد ۲، صفحه ۱۸۹، چاپ انتشارات علمیه اسلامیه