سید رضی روایت کرده است که حضرت امیر المومنین علیه السلام فرمودند:
لاَ تَرَی الْجَاهِلَ إِلاَّ مُفْرِطاً أَوْ مُفَرِّطاً.
شخص جاهل را نمی‌بینی مگر در دو حالت: «یا افراط می‌کند یا تفریط».
نهج البلاغة، تالیف سید رضی، حکمت ۷۰، صفحه ۱۵۶، چاپ موسسه النشر الاسلامی
توصیف اعمال خلاف غاصبین خلافت و پیروانشان پس از شهادت رسول خدا صلی الله علیه و آله توسط امیر المومنین علیه السلام
مرحوم سید رضی روایت کرده است که امیر المومنین علیه السلام فرمودند:
حَتَّى إِذَا قَبَضَ اللَّه رَسُولَه صلى الله عليه وآله رَجَعَ قَوْمٌ عَلَى الأَعْقَابِ ـ وغَالَتْهُمُ السُّبُلُ واتَّكَلُوا عَلَى الْوَلَائِجِ ووَصَلُوا غَيْرَ الرَّحِمِ ـ وهَجَرُوا السَّبَبَ الَّذِي أُمِرُوا بِمَوَدَّتِه ـ ونَقَلُوا الْبِنَاءَ عَنْ رَصِّ أَسَاسِه فَبَنَوْه فِي غَيْرِ مَوْضِعِه ـ مَعَادِنُ كُلِّ خَطِيئَةٍ وأَبْوَابُ كُلِّ ضَارِبٍ فِي غَمْرَةٍ قَدْ مَارُوا فِي الْحَيْرَةِ وذَهَلُوا فِي السَّكْرَةِ ـ عَلَى سُنَّةٍ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ ـ مِنْ مُنْقَطِعٍ إِلَى الدُّنْيَا رَاكِنٍ ـ أَوْ مُفَارِقٍ لِلدِّينِ مُبَايِنٍ.
چون خداوند پیامبرش صلی الله علیه و آله را از دنیا برد گروهی به جاهلیت بازگشتند، راه‌های باطل آنان را هلاک کرد، بر آراء نادرست تکیه کردند، و به بیگانگان پیوستند، و از وسیلهای که مامور به مودت آن [اهل بیت علیهم السلام] بودند جدا شدند، ساختمان (دین و حکومت) را از بنیادش انتقال دادند، و آن را در غیر جای خودش بنا کردند. آنان معادن هر خطایى هستند، و درهاى گام نهادگان در وادی گمراهیند. غوطه‌ور در دریای حیرت، و افتاده در مستی و جهالتاند و به روش فرعونیان عمل کردند، گروهی از آخرت دل بریده و به دنیا دلبستهاند، و عدهای پیوند خود را با دین بریده و از آن جدا گشتهاند.
نهج البلاغة، تالیف سید رضی، صفحه ۲٠٩، خطبه ۱۵٠، چاپ دار الکتاب اللبنانی
نکات مهمی که از این خطبه شریفه قابل استفاده می‌باشد:
۱- بسیاری از صحابه پس از شهادت رسول خدا صلی الله علیه و آله به راه‌های باطل مانند زمان جاهلیت بازگشتند. (ابطال عدالت صحابه، اعتقاد اهل سنت عمری مبنی بر این که صحابه تا همیشه عادل و بهشتی هستند)
۲- جدایی صحابه و مردم جامعه اسلامی پس از شهادت رسول خدا صلی الله علیه و آله از اهل بیت آن‌حضرت (جدایی مردم از دامان اهل بیت علیهم السلام)
۳- طبق این خطبه شریفه، حضرت امیر المومنین علیه السلام خلافت را حق اهل بیت علیهم السلام می‌دانستند که به جدایی خلافت جامعه اسلامی از خاندان وحی علیهم السلام اشاره می‌کنند. (غصب خلافت توسط صحابه)
۴- حضرت امیر المومنین علیه السلام خلفای قبل از خود (که بصورت غصبی در مسند خلافت بودند) را با صفت‌هایی همچون «معادن خطا»، «کسانی که بر سنت فرعونیان هستند»، «درب‌های ضلالت و گمراهی»، «غوطه‌ور در دریای مستی و جهالت» توصیف می‌نمایند.
این چهار نکته مهم فوق که از خطبه شریفه حضرت امیر المومنین (علیه السلام) قابل استفاده می‌باشد تماما عین عقاید شیعه اثنا عشریه بوده، و بسیار واضح است که عقاید شیعیان از کلمات گهربار حضرت امیر المومنین علیه السلام گرفته شده است، و بر هر آزاده‌ای که خود را پیرو حضرت امیر المومنین علیه السلام می‌داند لازم است تا عقاید فوق را قبول و تایید نماید.
هیچ کس با خاندان اهل بیت علیهم السلام قابل مقایسه نیست
مرحوم سید رضی روایت کرده است که حضرت امیر المومنین صلوات الله علیه در خطبه‌ای فرمودند:
زَرَعُوا الْفُجُورَ وَ سَقَوْهُ الْغُرُورَ وَ حَصَدُوا الثُّبُورَ. لَا يُقَاسُ بِآلِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه وآله) مِنْ هَذِهِ الْأُمَّةِ أَحَدٌ وَ لَا يُسَوَّى بِهِمْ مَنْ جَرَتْ نِعْمَتُهُمْ عَلَيْهِ أَبَداً، هُمْ أَسَاسُ الدِّينِ وَ عِمَادُ الْيَقِينِ إِلَيْهِمْ يَفِيءُ الْغَالِي وَ بِهِمْ يُلْحَقُ التَّالِي وَ لَهُمْ خَصَائِصُ حَقِّ الْوِلَايَةِ وَ فِيهِمُ الْوَصِيَّةُ وَ الْوِرَاثَةُ. الْآنَ إِذْ رَجَعَ الْحَقُّ إِلَى أَهْلِهِ وَ نُقِلَ إِلَى مُنْتَقَلِهِ.
مخالفان حق (خلفای غاصب یعنی ابی بکر و عمر و عثمان) بذر نافرمانی و انحراف پاشیدند، و آب فریب پای آن ریختند، و بدبختی و سقوط درو کردند. با آل محمد که درود خدا بر او و آل او باد احدی از این امت را نمی‌توان مقایسه کرد، و هیچ گاه آنان را که نعمت آل محمد به طور دائم بر آنان جاری است نمی‌شود همپایه آنان دانست. آنان پایه دين و ستون یقیناند. افراط‌گرایان به آنان باز گردند، و عقب مانده‌ها به ایشان رسند [تا هدایت شوند]، ویژگی‌های حق ولایت مخصوص آنان، و وصیت و ارث پیامبر خاص ایشان است. اکنون [با قبول ولایت من] حق به حق‌دار رسیده، و خلافت به جایگاه خودش باز گشته است.
نهج البلاغة، تالیف سید رضی، خطبه ۲، صفحه ۴۷، چاپ دار الکتاب المصری
وصف روزگاران بعثت پيامبر صلى الله عليه و آله در کلام امیر المومنین علیه السلام
امیر المومنین عليه السلام فرمودند:
أَرْسَلَهُ عَلَى حِينِ فَتْرَةٍ مِنَ الرُّسُلِ وَ طُولِ هَجْعَةٍ مِنَ الْأُمَمِ وَ اعْتِزَامٍ مِنَ الْفِتَنِ وَ انْتِشَارٍ مِنَ الْأُمُورِ وَ تَلَظٍّ مِنَ الْحُرُوبِ وَ الدُّنْيَا كَاسِفَةُ النُّورِ ظَاهِرَةُ الْغُرُورِ عَلَى حِينِ اصْفِرَارٍ مِنْ وَرَقِهَا وَ إِيَاسٍ مِنْ ثَمَرِهَا وَ [إِعْوَارٍ] اغْوِرَارٍ مِنْ مَائِهَا قَدْ دَرَسَتْ مَنَارُ الْهُدَى وَ ظَهَرَتْ أَعْلَامُ الرَّدَى فَهِيَ مُتَجَهِّمَةٌ لِأَهْلِهَا عَابِسَةٌ فِي وَجْهِ طَالِبِهَا ثَمَرُهَا الْفِتْنَةُ وَ طَعَامُهَا الْجِيفَةُ وَ شِعَارُهَا الْخَوْفُ وَ دِثَارُهَا السَّيْفُ.
خدا پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله را هنگامی مبعوث فرمود که از زمان بعثت پیامبران پیشین مدت‌ها گذشته، و ملت‌ها در خواب عمیقی فرو خفته بودند. فتنه و فساد جهان را فرا گرفته و اعمال زشت رواج یافته بود. آتش جنگ همه جا زبانه می‌کشید و دنیا، بی‌نور و پر از مکر و فریب گشته بود. برگ‌های درخت زندگی به زردی گراییده و از میوه آن خبری نبود، آب حیات فروخشکیده و نشانه‌های هدایت کهنه و ویران شده بود. پرچم‌های هلاکت و گمراهی آشکار و دنیا با قیافه زشتی به مردم می‌نگریست، و با چهره‌ای عبوس و غم‌آلود با اهل دنیا روبرو می‌گشت. میوه درخت دنیا در جاهلیت فتنه، و خوراکش مردار بود، در درونش وحشت و اضطراب، و بر بیرون شمشیرهاى ستم حکومت داشت.
نهج البلاغه، خطبه ۸۹
خطر بدعت گذاران و آمیخته شدن حق و باطل
بیدار باشیم و فریب اباطیل افرادی که مشتی از حق را با کوهی از باطل تخلیط می‌کند و به اسم دین تحویل می‌دهند را، نخوریم ...
مولانا امیر المومنین علیه السلام فرمودند:
همانا آغاز پدید آمدن فتنه‌ها، هوا پرستی و بدعت گذاری در احکام آسمانی است. نوآوری‌هایی که قرآن با آن مخالف است. پس اگر باطل با حق مخلوط نمی‌شد، بر طالبان حق پوشیده نمی‌ماند و اگر حق از باطل جدا و خالص می‌گشت، زبان دشمنان قطع می‌گردید. اما قسمتی از حق و قسمتی از باطل را می‌گیرند و به هم می‌آمیزند، آنجاست که شیطان بر دوستان خود چیره می‌گردد و تنها آنان که مشمول لطف و رحمت پروردگارند نجات خواهند یافت.
نهج البلاغه، خطبه ۴۹
همچنین علامه مجلسی رضوان الله علیه می‌نویسد:
ضرر هیچ طایفه‌ای نسبت به ایمان و اهل ایمان، مثل ضرر ارباب بدعت نیست. زیرا که کفار معروف و چون کفر ایشان ظاهر است، مردم از ایشان احتراز می‌نمایند؛ اما ارباب بدعت چون در لباس مسلمانان‌اند و به تصنع و ریا خود را از اهل خیر می‌نمایند، مردم فریب ایشان را می‌خورند. پس بر علما و غیر ایشان واجب است که اظهار بطلان ایشان بکنند و در خرابی بنیانشان سعی نمایند که اهل جهالت به متابعت ایشان گمراه نشوند.
عین الحیات، تألیف علامه مجلسی، صفحه ۷۲۴، نشر بوکتاب