حدیث، شعر و فضائل اهل بیت علیهم السلام

سخنان ابن عباس بعد از به شهادت رسيدن امير المومنين علیه السلام

ابو القاسم فرات کوفی رضوان الله علیه روایت کرده است:

١٩٢ ـ ٨ ـ فرات قال : حدثنا علي بن محمد بن مخلد الجعفي معنعنا : عن سليمان بن يسار قال : رأيت ابن عباس رضي الله عنه لما توفي أمير المؤمنين [ علي بن أبي طالب. ر. عليه‌السلام. ر ، ب ] بالكوفة وقد قعد في [ ر : على ] المسجد محتبيا [ أ ، ر : مجتنبا ] ووضع مرفقه [ ر : فرقه. أ : فوقه ] على ركبتيه وأسنديده [ أ : به ] تحت خده وقال أيها الناس إني قائل فاسمعوا « مَن شَاءَ فَلْيُؤْمِن وَمَن شَاءَ فَلْيَكْفُرْ » [ ٢٩ / الكهف ] ، سمعت رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم يقول : إذا مات علي وأخرج من الدنيا ظهرت في الدنيا خصال لا خير فيها. فقلت : وما هي يا رسول الله؟ فقال : تقل الامانة وتكثر الخيانة حتى يركب الرجل الفاحشة وأصحابه ينظرون إليه ، والله لتضايق الدنيا بعده بنكبة ، ألا وإن الارض لا يخلو مني مادام علي حيا في الدنيا بقية من بعدي ، علي في الدنيا عوض مني [ أ : من ] بعدي ، علي كجلدي ، علي كلحمي [ ر : لحمي ] ، علي عظمي ، علي كدمي ، علي عروقي ، علي أخي ووصيي في أهلي وخليفتي في قومي ومنجز عداتي وقاضي ديني ، قد صحبني علي في ملمات أمري ، وقاتل معي أحزاب الكفار ، وشاهدني [ ر : شاهدي ] في الوحي وأكل معي طعام الابرار ، وصافحه جبرئيل [ عليه‌السلام. ر ] مرارا نهارا جهارا وقبل جبرئيل [ عليه‌السلام. أ ] [ خد. أ ، ب ] علي اليسار وشهد جبرئيل وأشهدني ان عليا من الطيبين الاخيار ، وأنا أشهدكم معاشر الناس لا تتساءلون من علم امركم مادام علي فيكم ، فإذا فقدتموه فعند ذلك تقوم الاية « لِّيَهْلِكَ مَنْ هَلَكَ عَن بَيِّنَةٍ وَيَحْيَىٰ مَنْ حَيَّ عَن بَيِّنَةٍ » [ وَأَنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ . أ ، ب ].

سلیمان بن یسار گفت: هنگامی که امیر المومنین علیه السلام در کوفه درگذشت من ابن عباس را دیدم که در مسجد نشسته و جامه‌ای بر کمر و پاهایش بسته و سرش را روی زانوان و دستش را زیر گونه‌اش گذاشته است و می‌گوید: ای مردم من حرفی دارم که گوش فرا دهید. هر کس خواست ایمان بیاورد و هر کس خواست کفر بورزد، من از رسول خدا صلی الله علیه و آله شنیدم که می فرمود: هنگامی که امیر مومنان علی بن ابی طالب علیهما السلام از دنیا برود در دنیا نشانه‌ها و ویژگی‌هایی آشکار می‌شود که هیچ خیری در آن‌ها نیست. من گفتم: ای رسول خدا صلی الله علیه و آله آن نشانه‌ها چیستند؟ آن حضرت فرمود: امانت کم می‌شود و خیانت زیاد می‌گردد طوری که مرد با زن بدکاره هم‌بستر می‌شود و دوستانش به او نگاه می‌کنند. به خدا سوگند دنیا بعد از او با مصیبت و بدبختی در تنگنا قرار می‌گیرد آگاه باشید که زمین از وجود من تهی نگشته است تا زمانی که علی علیه السلام بعد از من زنده باشد. علی بعد از من در دنیا جانشین من است، علی مانند پوستم است، علی گوشت من است و علی استخوان من است و علی همچون خون من است و علی رگ‌های من است، علی برادر و وصی و خلیفه من در قومم است، علی انجام‌دهنده وعده‌های من و قاضی دین من است، علی مرا در سختی‌های کارم همراهی کرد و در رکابم با گروه‌های کفار جنگید و در وحی شاهد و ناظرم بود و طعام نیکوکاران را با من تناول کرد و بارها جبرئیل علیه السلام آشکارا در طول روز با او مصافحه و ملاقات کرد؛ و شهادت داد و مرا به شهادت گرفت که علی علیه السلام از پاکان و برگزیدگان است، ای مردم من شما را شاهد می‌گیرم تا زمانی که علی علیه السلام در نزد شماست از علم امرکننده­‌تان نپرسند و هنگامی که او را از دست دادید مصداق این آیه اتفاق می‌افتد: «کسانی که از برهانی نابود شدند باید نابود گردند و کسانی که از برهانی زنده شدند باید زنده گردند» و خداوند شنوا و داناست.

تفسیر فرات الکوفی، جلد ۱، صفحه ۱۵۴-۱۵۵، حدیث ۱۹۲، چاپ موسسه التاریخ العربی