وصایای اخلاقی پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به امیر المومنین به نقل از کتاب شریف تحف العقول (۱۰)
يا علي ثلاث ثوابهن في الدنيا والآخرة: الحج ينفي الفقر. والصدقة تدفع البلية وصلة الرحم تزيد في العمر.
ای علی! سه کار هم در دنیا و هم در آخرت و پاداش دارند: حج گزاردن تنگدستی دنیوی را از بین می‌برد، صدقه دادن بلای دنیوی را دفع می‌کند و صله رحم بر عمر می‌افزاید.
ارمغان حکمت از خاندان عصمت، ترجمه تحف العقول عن آل رسول، تألیف ابن شعبه حرانی، ترجمه محمد مهدی سازندگی، صفحه ۲١
نمونه‌ای از شخصیت عالی جناب بلال حبشی علیه السلام
شیخ مفید رضوان الله علیه می‌نویسد:
وكان بلال مؤذن رسولالله صلى الله عليه وآله فلما قبض رسول الله صلى الله عليه وآله لزم بيته ولم يؤذن لأحد من الخلفاء وقال فيه أبو عبد الله جعفر بن محمد عليهما السلام: رحم الله بلالا " فإنه كانيحبنا أهل البيت لعن الله صهيبا " فإنه كان يعادينا وفي خبر آخر: كان يبكى على عمر.
بلال موذن رسول خدا صلی الله علیه و آله بود؛ پس هنگامی که پیامبر شهید شد، بلال خانه نشین شد و برای احدی از خلفا اذان نگفت و امام صادق علیه السلام فرمودند: خداوند بلال را رحمت کند که ما اهل بیت را دوست داشت و خداوند صهیب را لعنت کند که از دشمنان ما بود و بر عمر گریه می‌کرد.
📚 الاختصاص، تالیف شیخ مفید، صفحه ۸۰
و همچنین شیخ عباسی قمی رضوان الله علیه می‌نویسد:
رُوی أنَّ بلالاً أبی أن یبایع أبا بکر، و أنَّ عمر أخذ بتلابیبه و قال له: یا بلال! هذا جزاء أبی بکر منک أن اُعتقک، فلا تجییء تبایعه! فقال: إن کان أعتقنی للّه فلیدعنی للّه، و إن کان أعتقنی لغیر ذلک فیها أنا ذا، و أمّا بیعته، فما کنت اُبایع من لم یستخلفه رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم و الذّی استخلفه بیعته فی أعناقنا إلی یوم القیامة. فقال له عمر: لا أباً لک لا تقم معنا. فارتحل إلی الشام. و توفّی بدمشق بباب الصغیّر، و له شعر فی هذا المعنی. و عن من لا یحضره الفقیه روی أبو بصیر، عن أحدهما علیهما السّلام أنَّه قال: إنَّ بلالاً کان عبداً صالحاً. فقال: لا اُؤذُّن لأحدٍ بعد رسول اللّه صلی الله علیه و آله؛ فُترک یومئذٍ حیّ علی خیرِ العَمَلِ.
و روایت شده است که بلال از بیعت با ابو بکر امتناع کرد. عمر گریبانش را گرفت و به او گفت: ای بلال، این بود جزای ابو بکر که تو را آزاد کرد! نمی‌آیی با او بیعت کنی؟ بلال جواب داد: اگر ابو بکر مرا برای خدا آزاد کرده است پس مرا به خدا واگذارد، و چنانچه مرا برای غیر او آزاد نموده حاضرم دوباره به بردگی بازگردم. اما درباره‌ی بیعت با او باید بگویم: من با کسی که رسول خدا او را جانشین خود نکرده است بیعت نمی‌کنم، زیرا بیعت کسی که پیامبر صلی الله علیه و آله او را جانشین خود ساخته بر گردن من است. پس عمر به او گفت: ای بی پدر، در این شهر نمان. پس بلال به شام رفت و در دمشق وفات یافت و در گورستان باب الصغیر دفن شد. به نقل کتاب من لا یحضره الفقیه ابو بصیر از امام باقر یا حضرت صادق علیهما السلام روایت کرده است که فرمود: بلال بنده‌ی شایسته‌ای بود و گفت: بعد از رسول خدا صلى الله عليه و آله برای هیچ کس اذان نمی‌گویم، و از وقتی که او اذان نگفت، عبارت حی علی خیر العمل متروک شد.
تتمة المنتهی، تالیف شیخ عباس قمی، صفحه ۱۹-۲۰
نام امیر المومنین علیه السلام بر ساق عرش (به روایت اهل تسنن)
ابن مغازلی و جوینی از علمای اهل تسنن روایت کرده‌اند:
أخبرنا محمد بن أحمد بن سهل النحوي إذناً قال: أخبرنا أبو الحسين محمد بن أحمد بن الطيب بن كماري الفقيه قال حدثنا العباد، قال: حدثنا محمد بن إسحاق، قال حدثنا أبو بكر الغرافي، قال: حدثنا إسماعيل ابن علية يرفعه إلى أبي الحمراء قال: سمعت رسول الله صلى الله عليه وسلم يقول: «لما أسري بي إلى السماء رأيت على ساق العرش الأيمن: أنا وحدي لا إله غيري غرست جنة عدن بيدي، محمد صفوتي أيدته بعلي».
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند: وقتی به آسمان برده شدم، دیدم که بر ساق راست عرش نوشته شده بود: من خدای یگانه‌ای هستم که معبود دیگری با من نیست؛ بهشت جاودان را به دست خودم کشت نمودم و حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) برگزیده‌ی من است که او را به وسیله‌ی علی (علیه السلام) تایید و کمک کردم.
مناقب امیر المومنین علی بن ابی طالب (علیهما السلام)، تألیف ابن مغازلی، صفحه ۶۹
فرائد السمطین، تالیف جوینی، جلد ۱، صفحه ۲۳۷
امام رضا علیه السلام فرمودند:
إجتَهِدوا أن يَكونَ زَمانُكُم أربَعَ ساعاتٍ : ساعَةً مِنهُ لِمُناجاةِ اللّه ِ و ساعَةً لِأمر المَعاشِ و ساعةً لِمُعاشَرَةِ الإخوانِ و الثِّقاتِ و الَّذينَ يُعَرِّفُونَ عُيُوبَكُم و يَخلِصونَ لَكُم فِي الباطِنِ و ساعَةً تَخلُونَ فِيها لِلَذّاتِكُم و بِهذِهِ السّاعَةِ تَقدِروُن عَلَى الثَّلاثِ ساعاتٍ .
بکوشید که زمانتان را به چهار بخش تقسیم کنید؛ زمانی برای مناجات با خدا؛ زمانی برای تأمین معاش؛ زمانی برای معاشرت با برادران و معتمدانی که عیب‌هایتان را به شما می‌شناسانند و در دل شما را دوست دارند؛ و ساعتی برای کسب لذت‌هاى حلال. و با بخش چهارم توانایی انجام دادن سه بخش دیگر را به دست می‌آورید.
فقه الرضا عليه السلام، صفحه ۳۳۷
وصایای اخلاقی پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به امیر المومنین به نقل از کتاب شریف تحف العقول (٩)
يا علي ثلاثة من حلل الله: رجل زار أخاه المؤمن في الله فهو زور الله وحق على الله أن يكرم زوره ويعطيه ما سأل. ورجل صلى ثم عقب إلى الصلاة الاخرى فهو ضيف الله وحق على الله أن يكرم ضيفه. والحاج والمعتمر فهما وفدا الله وحق على الله أن يكرم وفده.
ای علی! سه چیز از زينت‌های الهی‌اند: آنکه برای خشنودی خدا به دیدار برادر مومنش برود زائر خداست گویی به ملاقات خدا رفته است و بر خداست که زائر خود را گرامی دارد و و حاجتش را برآورده نماید. و کسی که پس از ادای نماز تعقیبات نماز را تا فرا رسیدن وقت نماز دیگر به جا آورد، مهمان خداست و بر خداست که مهمانش را گرامی دارد. و کسی که به حج و عمره رود پس او بر پروردگار وارد شده و است بر خدا لازمست وارد شوندگان به محضرش را اکرام نماید.
ارمغان حکمت از خاندان عصمت، ترجمه تحف العقول عن آل رسول، تألیف ابن شعبه حرانی، ترجمه محمد مهدی سازندگی، صفحه ۲١